Праехаўшы па ральлi паўтара кiлямэтры, машына выбiлася на роўнае й маёр, прытапiўшы понаж газу, зморана выдыхнуў:
- Фу, бляць...
Уазiк аб'ехаў высахлую балацявiну, абмiнуў купку чэзлага вербалозу i за брудным ветравым шклом задрыжэлi вiдарысы серабрыстага элiнгу i двухкрылага, падобнага да вялiкай страказы, "кукурузьнiка". Пабачыўшы самалёт, афiцэры шматзначна пераглянулiся: палкоўнiк палез у кiшэнь па цыгарэты, а маёр, адпусьцiўшы на хвiлю руль, задаволена пацёр узмакрэлыя далонi.
Месца, куды яны прыехалi, цяжка было назваць лётнiшчам. Тут стаяў усяго адзiн самалёт, а з аэрадромных пабудоў, апрача дзiравага элiнгу, стаяла жалезная бочка ды тырчэў шост з драцянай рэхвай на вершаку.
Зьмерыўшы вокам шост, палкоўнiк глыбокай зацяжкай дапалiў цыгарэту да фiльтра i, абцягнуўшы мундур, пайшоў да бабулi, якая даiла на ўскрайку поля рабую казу.
Бабуля, вiдаць, была глухаватая, бо не пачула крокаў, таму палкоўнiку давялося другiм разам абцягваць мундур i напаўжартам галёкнуць:
- Прывiтаньне казаводам!
Пасьля такiх слоў бабуля падхапiлася, абцёрла рукi аб спаднiцу, а каза, стукнуўшы капытом аб даёнку, рушыла насустрач палкоўнiку.
Бабулiна жывёлiна была жывым увасабленьнем чорта: такая ж рабая, рагатая, з жаўтлявымi, не раўнуючы як у ката, вачыма. Адно што ў ката - як адцемiў палкоўнiк, - шчылiны зрэнак вэртыкальныя, а ў казы яны былi гарызантальныя.
Спынiўшыся непадалёку, каза мэкнула, зь недаверам крутнула галавой, i палкоўнiк, каб убiцца ў давер, павабiў жывёлiну пальцам i ласкава залапатаў языком:
- Цып-цып-цып...
У вадказ каза пагрозьлiва страсянула галавой, бабуля сьпехам падхапiла даёнку, а палкоўнiк, зразумеўшы, што зрабiў штосьцi ня тое, кашлянуў у далонь i задаў пытаньне, якое даўно сьпела на канцы языка.
- А што, самалёт лётае, цi як?
- Лётае, каб на яго немарач, - жвава адгукнулася бабуля. - Дзесяць гадкоў няма спакою... Дзень да ночы лётае... i ўсё над маёй хатай. Пазалетась дык нейкай халерай абсыпаў. У мяне потым гусак акалеў. Я ж ужо куды толькi не хадзiла, куды толькi не пiсала...
Бабуля, мяркуючы па ўсiм, была балбатлiваю. Палкоўнiк зiрнуў на гадзiньнiк, па старой звычцы кашлянуў у далонь, але гэта не дапамагло.
- Каб яму сьлепакi павылазiлi, паскуднiку гэтаму... Дусю надоечы так напужаў, што тры днi малака не было.
- А Дуся - гэта хто? - перабiў палкоўнiк.
- А во... козачка... кармiлiца мая, - прамовiла бабуля, падышла да казы i з палёгкаю ў голасе дадала: - Ад нядзелi, праўда, ня лётае. Штосьцi ў яго там зламалася.
Такая навiна прымусiла палкоўнiка наструнiцца i бязгучна мацюкнуцца.
- Учора сабраў п'янiц - Толiка Манькiна, Фарзуна з Кабздохам - дык ужо хвост жардзiнай падымалi ды нешта там поркалiся. Потым у краму бегалi. Мiронаўна казала - чатыры белых бралi, а ўвечары да Андросiхi за самагонкай цягалiся...
- Ну, а дзе ён жыве? - запытаўся палкоўнiк, дэманстратыўна зiрнуўшы на гадзiньнiк.
- Зь вясны ў Рапухi жыў. П'янiца ў нас тут такая... Бiлiся кожнага вечару. Процi ночы нап'юцца, тады ён яе ганяе, а з ранку ўжо, - у гэтым месцы апавядальнiца сьцiшыла голас да шэпту, - iдуць у магазiн пад ручку...
- Ну а дзе ён зараз жыве? - амаль што з адчаем выдыхнуў палкоўнiк.
- Да Райкi Мандрыкавай прыбiўся. Да Рапухi ж мужык прыехаў. Жыў недзе ў Архангельску, цi дзе там... на пасяленьнi. Потым тамака ажанiўся...
- Райка дзе жыве, йоп...!? - гракнуў канчаткова здэнэрваваны палкоўнiк, ды так гучна, што бабуля выпусьцiла з рук вядро, а каза Дуся ўбрыкнула заднiмi нагамi. Калi ж палкоўнiк, плюнуўшы са злосьцi, пабег да сваiх, Дуся рынула сьледам, парываючыся зжаваць канцы палкоўнiцкага мундура.
- Шэф званiў, - гукнуў Кукарэка, калi палкоўнiк падбег да машыны. Зiрнуўшы на шарагоўцаў, маёр выцер рукавом узмакрэлую лысiну. - Загадаў зьбiты аб'ект везьцi ў расейскую амбасаду. Там ужо чакаюць.
Палкоўнiк прычакаў хвiлю, усьведамляючы пачутае, потым зацкавана глянуў на хвост "кукурузьнiка", потым на свае "камандзёрскiя", потым мацюкнуўся - цяпер ужо ўголас - i, сядаючы ў машыну, прамармытаў:
- Паедзем шукаць Райку.
Райчыну хату знайшлi даволi хутка. Стаяла яна на ўзгорку, непадалёку ад лётнiшча - звычайная цагляная будынiна з разнымi шалёўкамi на вокнах. Ступiўшы на шырокi двор, палкоўнiк адразу ж зьвярнуў увагу на тыя шалёўчыны. Ён правёў рукою па шурпатай лiштве й вусны палкоўнiцкiя кранула ўсьмешка: калiсьцi, у далёкiм дзяцiнстве, бацька зрабiў такiя ж лiштвы i ўся вёска хадзiла глядзець на вокны iхнай хаты.
Хвiлiнны одум разьвеяў маёр, тузануўшы за рукаво й паказаўшы пальцам углыб двара. Там, куды паказаў Кукарэка, стаяла прысадзiстая адрына, з прачыненых дзьвярэй якой вырывалася на дваровы прасьцяг сiплаватае храпеньне.
...Пасьля зыркага сьвятла вочы апанавала цемра. Уваччу паплылi вясёлкавыя кулi, паўсталi нейкiя шэрыя патарочы, якiя празь iмгненьне ператварылiся ў кучу плеценых кашоў, старыя начоўкi й капу зьляжалай леташняй саломы. Там, на версе капы i нараджалася немае храпеньне, а чэзлая яснасьць, што цэдзiлася з незашклёнага, захiнутага маладой лiстотай, паддашкавага вакна, вырывала з паўзмроку нечыя голыя пяткi.
- Гучней храпiць толькi мая цешча, - зазначыў маёр Кукарэка, выцяўшы нагой па вялiзным кашы. Маёр памружыўся на голыя пяткi i, насьледуючы галасам мачульнiкаўскiх днявальных, загарлаў:
- Ротэ-э... пад'ём!
На верху тарпы са смакам схрапянулi, штосьцi прамармыталi й захроплi з ранейшым iмпэтам.
Маёр падхапiў з-пад ног кашолку, пусьцiў яе ў храпуна, але той працягваў храпець, нават не зьмянiўшы танальнасьцi.
Кукарэка агледзеўся, шукаючы чаго больш важкага, але нiчога такога не ўгледзеў i палез на капу.
- Уставай, б-бляха, - маёр схапiў храпуна за нагу, пацягнуў долу й храпун, мацюкнуўшыся спрасонку, заехаў маёру пяткай у лабешнiк. Кукарэка скацiўся з тарпы, патрапiўшы галавой у кош i з тым кашом ён i паўстаў перад палкоўнiкам, якi ўжо ня мог трымацца на нагах i курчыўся ад сьмеху, поўзаючы па земляной падлозе й пазначаючы каленi форменных штаноў бела-зялёнымi плямамi курынага памёту.
Кукарэка выбег з адрыны, цяжка затупаў па цэмэнтавым ходнiку, ляпнуў дзьверцамi ўазiка i неўзабаве iзноў паўстаў перад палкоўнiкам - цяпер ужо з буйнакалiбэрным кулямётам у руках. Такi паварот усхваляваў Бурзачылу. Палкоўнiк спалатнеў, памкнуўся схапiць маёра за мундур, але той, высьлiзнуўшы з-пад рукi, спужаным катом узьбiўся на капу. Там ён кляцнуў затворам, наблiзiў зброю да храпуна i, наставiўшы рулю ў незашклёнае вакно, гваздануў адзiночным. У куце з адчайным лямантам узьляцела курыца, знадворку загарлаў певень, а храпун, глынуўшы парахавога дыму чхнуў, няўцямна мацюкнуўся i яшчэ празь iмгненьне ўскудлачаная галава ягоная вытыркнулася з-за краю тарпы.
Маёр тым часам споўз, лежачы на жываце, долу i, наставiўшы на храпуна кулямёт, сувора прасiпеў:
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
