— Навошта Уолтэру багацець? — запярэчыў нехта. — Арноль небагаты чалавек. Кажуць, бацька яго ўсяго толькі ўладальнік невялікага кансервавага завода.
— Значыць, ён — непажаданы жаніх... — адказаў Дзянісаў. — Адным словам, вясельнага падарожжа ў яго не будзе...
Такое адкрыццё Дзянісава насдярожыла ўсіх. Ракета «Анаконда» праляцела большую частку шляху і ўжо набліжалася да Месяца. Хваляванне за жыццё замежных калег паменшылася. Я ўжо, прызнацца, мала верыў у папярэджанне Дзянісава.
I вось позна ноччу вучоныя, інжынеры, штурманы сабраліся каля аграмаднага тэлевізара. На яркім трапяткім з закругленымі краямі квадраце па-ранейшаму рухалася ракета. Хуткасць яе з кожнай хвілінай павялічвалася. Так, яна падала на Месяц. Мы замерлі ў чаканні: хутка адбудзецца пасадка. Наша насцярожанасць была зразумелай. Гэта-ж адзін з самых адказнейшых момантаў палёту.
Экран мігціць, і ўжо амаль палову яго заняло адлюстраванне васпаватай паверхні Месяца. Яно робіцца усё шырэйшым i шырэйшым, грозна насоўваецца пірамідальнымі пікамі і шырокімі аваламі на экран. Вось ужо Месяц можна добра разгледзець.
— Ракета набліжаецца...— сказаў з нейкім смуткам у гола се Дзянісаў, калі «Анаконда» выйшла на рубеж тармажэння.
Я зірнуў на тэлевізар. На экране ў пярэдняй частцы ракеты як-бы выраслі вусы — пышныя, доўгія. Пачалося тармажэнне. Экран мігцеў, свяціўся, i на ім хвалямі прабягалі нейкія загадкавыя цені. Я паглядзеў на Івана Іванавіча. Ён паклаў на маё плячо руку, спакойна і бадзёра сказаў:
— Малайцы! Тармажэнне правялі правільна.
— Дзе-ж ракета? — усклікнуў нехта.
— Праверце факусіроўку экрана...
Прайшло некалькі хвілін напружанага чакання. I вось у правым баку экрана з’явілася шэрая сігара карабля. Ракета рабіла кругавы аблёт Месяца.
У мяне ў душы была і радасць, i нейкая горыч нездавальнення. Хацелася сказаць Дзянісаву з дакорам:
«Першынство за імі! Нам давядзецца толькі паўтарыць чужыя подз'вігі. Эх, Іван Іванавіч!..»
Не ведаю, якім чынам, але ён адгадаў мае думкі. Падышоўшы да мяне, моцна сціснуў плячо, ціха сказаў:
— Не сумуй, хлопча, перамагае той, хто ўмее чакаць!
Экран на нейкі час патух. Адлюстраванне ракеты адсунулася за рамку, знікла. Хвіліна — i на экране, заняўшы ўсю яго плошчу, узнік твар чалавека з задаволенай, пагардлівай усмешкай на вуснах. На ім быў чорны з іголачкі смокінг, гальштук у буйную гарошыну. Гэта быў Поль Арноль. Зрабіўшы жэст, дастойны тэатральнага героя, ён загаварыў:
— Містэр прэзідэнт! Лэдзі і джэнтльмены Штатаў і ўсяго свету!
Слухайце і глядзіце нас! Мара чалавецтва здзейснена. Мы наблізіліся да Месяца, ён унізе пад намі. Хэло, сябры! Палёт прайшоў выдатна. Адчуванне ў нас самае найлепшае. Элсі, я веру i спадзяюся, ты бачыш мяне. Рыхтуйся да сустрэчы на Зямлі. Мы выканаем заданне Штатаў. Хай ведае ўвесь свет — з гэтай хвіліны наша краіна павялічваецца на адзін штат. Губернатарам яго па волі прэзідэнта прызначаюся я. Для ўсіх прылятаючых на Месяц караблёў устанаўліваецца строгі тарыф — за адну гадзіну стаянкі ў любым месцы плата 2 ООО долараў. Слухайце і глядзіце ўсе, усе! Першая перадача з барта карабля на Месяцы заканчваецца. Экіпаж ракеты рыхтуецца да пасадкі. Мы разгорнем палотнішча сцяга Штатаў у кратэры Капернік. Няхай жыве новы штат! Слухайце і глядзіце нашы наступныя перадачы.
Хоць Арноль гаварыў на англійскай мове, усе прысутныя ў гэтай зале разумелі яго. Алег паглядзеў на Рэндола. Гэты заўсёды спакойны чалавек сёння нерваваўся. Мускулісты прадаўгаваты твар быў напружаны, вочы звузіліся, і нязменны іх бляск нібы быў патушаны. Зморшчыны на высокім ілбе нібы паглыбіліся, зблізіліся.
Я зразумеў яго настрой. Ён ніколі не мог спакойна адносіцца да самазадаволеных балбатуноў.
Іван Іванавіч Дзянісаў стаў у баку, назіраў за ўсім і ўсміхаўся. Што ён думаў? Цяжка адказаць. Мне здаецца, што ён і пагардліва адносіўся да фанабэрыстага замежнага калумба, але ўсё-ж крыху шкадаваў яго. Няўжо ён угадваў яго незайздросны далейшы лёс? Ці верыў, што совецкая экспедыцыя пахваліцца не такімі подзвігамі? Дакладна на гэта я не мог адказаць.
Мы вярталіся дадому разам з Віктарам. Гаварылі, вядома, пра апошнюю падзею. Я адчуў у яго словах нейкую абыякавасць да будучага нашага палёту. «Усё гэта выдумка, непатрэбшчына! — гаварыў ён.— Месяц... Месяц».
Я, вядома, заспрачаўся з ім. Мы гаварылі горача, потым я спытаў яго: «Можа ты адмовішся ляцець? У цябе-ж такія думкі!»
Ён змоўк і некалькі хвілін ішоў як-бы аб нечым разважаючы. Пасля рэзка спыніўся, сказаў: «А ведаеш, дальбог, адмовіўся-б. Але ты ляціш, і я ад цябе не адстану!» «Баішся, што славу забяру ўсю?» — спытаў я з’едліва. Ен нічога не гэта не адказаў. Бачу я: мы ўсё больш і больш аддаляемся адзін ад аднаго. Шкада!
Я па-ранейшаму думаю аб Наташы. Ці дружыць Віктар з ёю? У апошнія дні нідзе яе не бачыў. Хоць я не веру ў прыкметы, але сустрэча двойчы на адным і тым-жа месцы не так сабе. А як шчыра яна гаварыла! I апошнія яе словы... Не, яна не кахае Віктара, не кахае!
Раздзел шаснаццаты
Сенатар Уолтэр сустрэў Фрэнка Уэста на парозе дома.
— Вельмі рад бачыць вас,— весела прамовіў ён.— Як справы фірмы?
— О-о-о, веры-веры гуд! — падкінуўшы капялюш, задаволена адказаў той.
— Вы не спазніліся. Заходзьце, палюбуйцеся: нашы хлопцы чорту рогі збіваюць. Ведаеце, я сцвярджаў i зараз сцвярджаю: найвялікшым палкаводцам нашага часу з’яўляецца Долар! Ён выйгравае такія рашаючыя бітвы ў свеце, што любы генерал можа пазайздросціць. Як вы думаеце?
Фрэнк Уэст ветліва ўсміхнуўся:
— Я пакланяюся вашаму палкавоццу ўжо больш сарака год і цалкам згодны з вамі ў ацэнцы яго вартасцей.
Доўгі лёкай з вусікамі адчыніў перад імі дзверы. Сенатар праводзіў свайго старога друга ў гасціную.
Справа ў сцяне быў камін, у якім ззялі асветленыя ружовым святлом кавалкі антрацыту. Навокал панаваў поўзмрок, і стваралася поўная iлюзія, што ў каміне гарэла, бушавала спякотнае полымя.
Сенатар падвёў Уэста да супрацьлеглай сцяны, узмахінуў рукою, і нябачныя фотаэлементы зараз-жа выканалі загад. Сцяна рассунулася, і перад гаспадаром і госцем заззяў флуарэсцыруючымі агнямі аграмадны экран тэлевізара.
— Уключаю Месяц,— не без гонару прамовіў сенатар, настройваючы апарат.
Нейкі момант экран быў пустынны. Па ім прабягалі прадоўжіныя хвалі-сполахі. Потым мільганулі нейкія цені, і ў матавым акне заварушыўся, як аграмадны футбольны мяч, Месяц.
— Вось ён, наш прыгажун! — сказаў Уолтэр, самазадаволена пагладжваючы тлусты паголены падбародак. — Павінен вас узрадаваць, усё ідзе па плану. Акцыі нашага канцэрна ўзняліся яшчэ на некалькі пунктаў. Вы чулі, сэр? — не паварочваючыся да Уэста, спытаў сенатар.
— Я зайздрошчу вам. Незвычайны рост попыту на акцыі «Ракета знд індустры» выклікаў перапалох у большасці прадпрыемцаў краіны. Іх канцэрны і кампаніі перажываюць спад. I ўсё гэта дзякуючы вам, сэр.
— А мне напляваць на ўсіх! — кінуў сенатар.
Ён настроіў тэлевізар на другую хвалю. Перад позіркам выраслі горныя ланцугі, чорныя шчыліны. I вось рука Уолтэра ўздрыгнула, застыла. У эфіры загучаў яго ласкавы голас:
— Хэло, містэр Арноль! Вельмі рад вас бачыць. Зірніце на мяне, мой хлопчык.
Поль Арноль пачціва пакланіўся, прыклаўшы руку да грудзей. На зіго вуснах застыла радасная ўсмешка.
— Вы добра пастараліся, Арноль! Ты, сказаць па праўдзе, удачлівы, як чорт! Рыхтуешся да пасадкі?
— О, так, сэр! Спадзяюся, вы не забылі: там мяне чакае чэк на пяць мільенаў i мая Элсі.
— Зусім правільна. Калі пасадка?
— Якраз ужо час,— даляцеў вокліч з экрана.— Макс, падрыхтавацца!
Уолтэр i Уэст замерлі ў чаканні. Сенатар, здавалася, хваляваўся. Ён глыбока дыхаў, маршчьгніў лоб. Потым памахаў касмаінаўтам рукой, пажадаў:
— Добрага поспеху вам, сыны Штатаў!
Уэст уважліва сачыў за экранам. Ён думаў аб моры Дажджоў, аб першых рудніках, якія ён абавязкова там пабудуе, каб распрацаваць уранавыя залежы. Вось калі акцыі і яго фірмы «Уэст, Пэйн энд компані» набудуць вялікі курс.
— Элсі! — паклікаў сенатар.—Элсі! Элсі! Хадзі сюды, будзем разам назіраць за караблём Арноля. Чуеш?
Элсі не прымусіла доўга чакаць. Яна ўвайшла. Валасы яе былі модна завіты, чорнае дэкальтаванае плацце з доўгімі срэбранымі кістачкамі ўнізе блішчэла, пералівалася, быццам сатканае з самацветаў.
— Я хвалююся, па,— сказала яна.— Мне чамусьці робіцца страшна. Хаця-б нічога не здарылася...
— Памаліся богу, табе стане лягчэй,— параіў сенатар.
На экране былі бачны ледзь прыкметныя выбухі матораў. Ракета запаволіла падзенне і пайшла ў кругавы палёт вакол Месяца.
— Вельмі-ж мала працавалі маторы,— сказаў Фрэнк Уэст сенатару.
— Колькі секунд?
— Прызнацца, не заўважыў,— адказаў ён нядбайна.— 3 Элсі загаварыўся. Заўсёды яна з гэтымі сваімі пытаннямі... А што, хіба не вытрыманы графік?
