Чакайце, дзе-ж тут ніз, верх, бакі? Яны зніклі. Існуе толькі чорная маўклівая глыбіня, якая праглынула ўсё — і Месяц, і Зямлю, і Сонца, і карабель...
Няўжо ракета стаіць на месцы? Не! Яна ляціць, і вельмі хутка. Яе спакой з’яўляецца ўяўным, адносным.
Што-ж здарылася з ёю? Макс уключыў рэактыўны маторчык і касцюмны ліхтар. Наблізіўшыся да срабрыстай сталёвай грамады, ён накіраваў прамень ліхтарыка на антэну.
Антэны не было. Бяда не толькі ў тым, што нехапіла паліва — цяпер няма ніякай магчымасці паслаць у эфір сігналы аварыі, прасіць з Зямлі дапамогу.
Макс пільна агледзеў месца злучэння антэны з бартом карабля. Над сталёвай абшыўкай тырчэў тоўсты медны шпянёк, на якім быў выразна відаць злом. Не засталося на ракеце і тэлевізійнай антэны.
Усё стала зразумела: ад вібрацыі ў часе тармажэння яны не вытрымалі. Аграмадны сусвет замкнуўся ў адной кропцы. Цяпер яны былі адарваны ад Зямлі i ад жыцця. Iх карабель ператварыўся ў металічную труну.
— Макс? — пытаўся па радыётэлефону Поль. — Чаго маўчыш? Мы чакаем тваіх вестак. Што з антэнай?
— Бяда, містэр Поль, вялікая бяда, — цяжка ўздыхнуў штурман.— Мы загінулі, — і ён падрабязна расказаў аб сваім абследаванні.
— Праверце ўсё вакол ракеты, пашукайце ix — i хутка назад.
— Будзе зроблена, капітан!
Макс уключыў маторчык і паімчаўся за карму ракеты. Свой шлях ён не асвятляў. Калі-б антэны па інерцыі ляцелі ўслед за ракетай і знаходзіліся недалёка, яны былі-б добра бачны.
I раптам — што гэта? Уперадзе з’явілася круглая бліскучая зорка, яна з кожнай хвілінай павялічвалася, рабілася ярчэйшай.
Толькі цяпер здагадаўся Макс: гэта-ж совецкая аўтаматычная ракета! Якраз на вышыні 800 км праходзіць яе арбіта. У грудзях Макса затрапятала сэрца. Думка, дзёрзкая, смелая, авалодала ўсёй яго істотай. Цуда! Ці не бог хоча дапамагчы ім. Калі ракета наблізіцца, ёсць магчымасць прычапіцца да яе, забрацца ў яе каюту i даць на Зямлю сігнал аб няшчасці на караблі «Анаконда».
Нядоўга думаючы, Макс на ўсю магутнасць уключыў касцюмны маторчык і памчаўся наперарэз совецкай ракеце. Адначасова ён перадаваў па радыё:
— Містэр Поль! Незвычайная навіна: за намі следам ляціць совецкая ракета «Алмаз». Я хачу перасесці на яе, каб выратаваць вас. Не губляйце духу, сэр. Пакуль!
«Алмаз» рухаўся між зор даволі прыкметна. Макс, не зводзячы вачэй, сачыў за ім. Вось ужо бачны не кружок, а прадаўгаватая сігара.
Хутчэй! Хутчэй! Непадалёку лінія траекторыі яго палёту, Чорная пустэча анямела, толькі Макс ды тры зіхатлівыя кругі — сонечны, зямны i месячны — імчацца па ёй у далеч.
Набліжалася незвычайная сустрэча. Макс напружыўся, падрыхтаваўшыся да смяротнага скачка. Ён ляцеў не наперарэз ракеце, а ўперадзе яе. Адлегласць з кожнай секундай скарачалася. I вось над яго галавой прасунулася верацёнападобнае цела сталёвага карабля. Макс раскінуў рукі i, падштурхнуты выбухам газаў партатыўнага рухавіка, ударыўся ў металічную абшыўку «Алмаза». Рукі каўзанулі па металу.
Што гэта? Няўдача? Ды не! Ён за нешта трымаецца. Макс падняў галаву і шчасліва ўсміхнуўся. Пагоня ўдалася. Разлік быў правільны, рукі моцна сціскалі металічную сетку накіравальнай антэны.
— Анаконда! Анаконда! Містэр Арноль! Дакладваю: аперацыя ўдалася. Хутка буду ў каюце «Алмаза». Вы чуеце мяне? Чуеце?
Адказу не было. I зразумела: іх раздзяляла вялікая адлегласць. Радыётэлефон, што быў у кожнага падарожніка пры касцюме, дазваляў весці размовы толькі на адлегласці 100—200 кілометраў.
Макс журботна паглядзеў назад. «Анаконда» была ледзь-ледзь відаць. Хутка блеклы рухомы агеньчык згубіўся між яркіх пунцовых зорак.
— Да пабачэння, Роб! — прашаптаў Макс, і слёзы навярнуліся на яго вачах. — Не губляй надзеі, дружа. Мы яшчэ спаткаемся. Чуёш?
Эфір маўчаў.
Макс цяпер без рызыкі мог адарвацца ад «Алмаза», абляцець яго з усіх бакоў, пашукаць уваход у ракету: ён набыў тую-ж хуткасць палёту, якую меў совецкі спадарожнік Месяца.
***
Сенатар ляжаў на мяккай тахце, праглядаў газеты. Штаты жылі небывалай сенсацыяй. Уся прэса на розныя лады каменціравала загадкавую аварыю на касмічным караблі «Анаконда». Давалі сваё інтэрв’ю самыя буйныя вучоныя Штатаў. Большасць з іх прытрымлівалася думкі, што ракета з’явілася ахвярай сутыкнення з метэарытам. У пацверджанне гэтага яны спасылаліся на раптоўную страту радыётэлесувязі з экіпажам.
У газетах былі змешчаны партрэты Поля, Макса і Роба ў чорных жалобных рамках. «Яны загінулі першымі ў космасе. Іх доўга будуць помніць людзі. Цудоўная, прыгожая смерць. Ім зайздросціць усё маладое пакаленне мужчын Штатаў»,— крычалі чорныя тлустыя загалоўкі на першых палосах.
Зусім іншым быў тон прагрэсіўных газет. Іх каментатары абвінавачвалі арганізатараў касмічнага рэйса ў паспешлівасці, давалі падрабязнае апісанне перад пасадкай на Месяц і прыходзілі да вываду, што ракета мела канструктыўныя памылкі, недаробкі.
«У пагоні за бізнесам яшчэ раз даказаны авантурызм планаў некаторых босаў Штатаў. Мы не павінны былі гэтак рызыкаваць. На сумленні Уолтэра i К° жыццё загубленых людзей».
Сенатар, прачытаўшы гэта, зацягнуўся сігарай і задаволена зарагатаў:
— Тысяча д’яблаў! Не заўсёды, аказваецца, бываюць аслы дурнымі. Пішуць, як у ваду глядзяць.
Артыкулы газет яго зацікавілі. Ён ажывіўся, стаў больш уважліва іх праглядаць. Разгарнуўшы газету «Трыбюн», орган Саюза рабочых «Рэспубліканцы за мір», ён аж падхапіўся на ногі. На першай паласе загаловак крычаў: «Загадкавае забойства экіпажа касмічнага карабля «Анаконда». Нячыстая ігра Уолтэра. Дзіўная сітуацыя на караблі. Поль быў бедным, нялюбым зяцем».
Не, гэта ўжо нахабства! Праўду кажуць: не прывязаны мядзведзь не скача. Што-ж, ён, Уолтэр, прымусіць гэтых балбатуноў, якія ўзяліся за пяро, пашкадаваць аб сваіх словах. За паклёп і ганьбу яны будуць сядзець за кратамі.
Адкінуўшы ў бок газету, ён пачаў апранацца. Бледны твар са сціснутымі губамі быў роўнадушны, халодны. I ўсё-ж сенатар крыху хваляваўся. Трэба заткнуць горла гэтай газеце, інакш яе выдумка будзе падхоплена другімі, і тады... Што тады будзе, вядома — катастрафічна знізіцца курс акцый, кампанія панясе мільённыя страты, і яго, Уолтэра, дзеяннямі можа зацікавіцца сенацкая камісія. Не, да гэтага ён не дапусціць!
Увайшоўшы ў кабінет, ён зняў трубку тэлефона, набраў нумар.
— Містэр Колінг? Гэта вы? Патрэбна ваша дапамога. Вы чыталі„ што выдумала газета «Трыбюн»? О, вы здагадлівы чалавек. Сёння-ж будзе пераведзены чэк. Заўтра на абед? Веры-веры гуд! — ён паклаў трубку, і створкі ў нішы сцяны зачыніліся.
Сенатар заклаў назад рукі і ўсхвалявана закрочыў па кабінеце. Бляклыя яго вочы ўспыхнулі, заззялі — ён быў задаволены.
Выклікаўшы слугу, Уолтэр спытаў:
— Элсі дома?
— Так, містэр Уолтэр, у сваім пакоі.
— Скажыце, няхай зойдзе да мяне.
Элсі ўвайшла ў кабінет прыціхшая, задуменная. Яна села на канапку, паклала на калені атласную падушачку і з надзеяй глянула на бацьку.
— Есць новыя весткі, па-а?
— Элсі,— пазіраючы ў расчыненае акно, з несхаванай злосцю прамовіў Уолтэр.— Пакінь пра яго думаць. Не будзь наіўнай — ён не вернецца больш. Ты дачка бізнесмена. Будзь роўнадушнай да лёсу людзей.
— Я яго кахаю, па-а,— сказала ціха Элсі.— Вам гэтага не зразумець...
— Элсі, я ведаю: у цябе глыбокая рана. Пакінь хвалявацца. Я пастараюся залячыць яе.
— Я адзінокая. Мне ніхто не падабаецца,— апусціўшы галаву, сказала яна.
— Ты бязвольная. Няўжо ты нічога не пераняла ад мяне? Я валодаю лёсам мільёнаў людзей, а ты — сэрцам толькі аднаго чалавека, якога цяпер няма ў жывых.
— Па-а, не гавары так! — заплакала дачка. — Ты зневажаеш мяне!
— Ніколькі, галубка. Я даю табе невялікі ўрок жыцця.
— Гэта ўсё, што ты хацеў сказаць?
Уолтэр падышоў да канапкі, сеў побач з Элсі.. Яна паклала свае рукі на яго калені, ён пацалаваў іх.
— Ты любіш свайго старога па, любіш? — спытаў ён, пазіраючы ў шырока расплюшчаныя вочы дачкі. Крыху памаўчаўшы, паведаміў: — Ёсць навіна. Мы з табою запрошаны да Колінга на абед. Дамоў вярнуўся яго сын. На Мадагаскары ваенныя дзеянні закончаны. Ён будзе кіраваць ваенным камісарыятам нашага горада. Ты, Элсі, павінна зрабіць на яго ўражанне... Я быў-бы вельмі задаволены вашай дружбай...
— Ён свабодны? — ціха, нерашуча спытала Элсі.
— Так. На ўсё астатняе забудзься. Дамовіліся?
Яна сцвярджальна кіўнула галавой і выйшла з кабінета.
Сенатар запаліў сігару, уваткнуў яе ў зубы і толькі цяпер супакоіўся. Справы ішлі на лад. Заўтра нечаканым нападам невядомых людзей будзе разгромлена рэдакцыя газеты «Трыбюн», заўтра ён будзе прысутнічаць на абедзе ў загараднай віле Колінга, заўтра Элсі павінна пакахаць другога...
Раздзел семнаццаты
Неабсяжная пустата прасцёрлася наўкола. Хоць кілометр за кілометрам змяняліся з маланкавай хуткасцю, ніякіх новых краявідаў тут не адкрывалася. Па-ранейшаму спакойна ў журботным змроку ззялі зоркі, ледзь-ледзь рухаліся Сонца і Зямля.
