I вось цяпер, згаслы і затуманены, знайду новае святло, а што ўжо толькі не адыходзіла ў прошласць..
Ці ўспамінае мяне Г.? Як, з кім, чаму? Не дано ведаць у гэтым свеце душэўных законаў. I Дастаеўскі прапаноўваў таксама толькі версіі, хай сабе геніяльныя. I Талстой геніяльна раскрываў і тлумачыў толькі зразумелае, а ўсё астатняе — наўздагад, вобмацкам.
11.VI.
Горкая яснасць. У доме ўсё ідзе сваім шляхам, хоць разбіся я ўшчэнт. Такая залежнасць прыніжае, і, хто ведае, якія будуць яе маральныя вынікі. Галоўнае — я звязаны сваёй дабрачыннасцю...
Быць высакародным! Быць заўсёды высакародным. 3 жанчынамі мы бываем абыходлівымі, а высакароднымі каб жа.
Быць высакародным тады, калі гэта за кошт тваіх інтарэсаў, а так — якая ж высакароднасць!
28.VI.
Сёння падзея — вершы Алега Чухонцава ў «Дружбе народов», 4—73. Раскаванасць і дакладнасць душэўныхрухаў, упэўнены і напружаны псіхалагізм, сур’ёзнасць, ізначнасць і строгасць выказвання, глыбіня і т. д. Мабыць, выдатнейшае з уеяго, што ішло ад маладых апошнім часам.
...А в эти дни горели за Шатурой Болота и стояла мгла в Москве.
И скрип травы, иссохшейся и бурой,
Был жесток при неслышимой листве.
А со степей казахских и сибирских
Ползла беда, как пламя по стерне.
Душа болела о родных и близких,
О матери я думал, о жене.
Нет, не любовью, видно, а бедою
Выстрадываем мы свое родство.
А уж потом любовью, но другою:
Худа недоля, да родней всего...
У буквары Сімяона Полацкага:
Розга ум острит, память возбуждает
И волю злую к благу прилагает.
29. VI.
На пасяджэнні рэдкалегіі «Дня паэзіі» Панчанка — усмешлівы, лаканічны, мудры. Усе, само сабой, чакаюць яго ацэнкі і рашэння. Пра X і У: канкрэтная рыторыка.
— Дык што выбраць?
— Выцягніце наўздагад.
Звяртаючыся да мяне. — У нас дзіцяці гавораць: «Дзевачка, не хадзі каля дзвярэй, там скразняк». — «А я, мамачка, спіной прайду». — Вось так і мы з нашым «Днём паэзіі» — спіной да паэзіі».
15.VII.
Нарач.
Сустрэўся недзе каля 12.УІІ. з Арк. Ал. Куляшовым. Гаварылі з гадзіну. Расказваў, як пісаў «Маналог» і «Варшаўскі шлях». Пра Ал. Т-га: «Здаецца, гатоў пісаць, але яшчэ біялагічна арганізм не саспеў, быццам нейкіх солей не хапае».
У «Правде» гэтымі днямі паведамленне пра мемарыяльны комплекс на месцы Дальвы. Не аддзяліць ад нашага лёсу загінуўшых і памёршых.
Учора вечарам кароткая размова з В. А. Каваленкам — вельмі сімпатычным чалавекам і крЫтыкам на нашым небасхіле... А. Пысін («Полымя», Я® 10—72, с. 97):
Хоць сэрца хтось лічыў жывым,
Быў дух мярцвячыны ў ім:
Жыло сумленне, ды яно
Забіта ў сэрцы тым даўно —
Забіта сытасцю,
Забіта хітрасцю,
Забіта сквапнасцю,
Забіта святасцю,
Забіта хіжасцю
I іншай пышасцю.
Толькі і клёку, што язык у завушшу ходзіць.
Цыць-мыць, і няма чаго гаварыць.
Рене Шар (из совр. Фр. поэзии):
Согласие озаряет лицо.
Непримиримость придает ему
красоту.
Поэт — хранитель бесчисленных лиц.
Слезам не укажешь дорогу, как заезжему страннику.
Существует порода людей, вечно опережающих 'собственные .экскременты.
15. VIII.
Гесиод:
Лучше хорошей жены ничего не бывает на свете,
Но ничего не бывает ужасней жены нехорошей.
17.VIII.
...На стадыёне кал я Палаца спорту. Ціхі вей вечара аж да ламоцця ў плячах. Спакойнае суладдзе нябеснага і зямнога, а я — з думкамі, са свежым уражаннем ад пісьмаў Дастаеўскага. Учарашняя эсейная думка: напісаць артыкул «Хачу быць паэтам». Я ў тым, што пішу, губляю множнасць і шматварыянтнасць свету, бо таўкуся на мною абагуленых формулах. Трэба больш навізны хадоў.
Нечаканасць не злятае з нябёсаў (свежанькая, нявывераная), а вымучваецца — у яе ўжо не тое. Думка не іадгаліноўваецца ў нейкія вертыкалі, яна ўжо тады не думка, а канстатацыя, пераказ, лірычная вада. Ей не стае глабальных ведаў і шырокіх адкрыццяў...
У Агарова ёсць шмат такога, што мае сучасную ці-кавасць; бляск дасканаласці. Дастаеўскі паўтараў яго вершы:
Я в. старой Библии гадал И только жаждал и мечтал,
Чтоб вышли мне по воле рока —
И жизнь, и скорбь, и смерть пророка.
29. VIII.
Учора ў Каралішчавічах, куды ездзіў да Майі Львовіч. Дагнаў Брыль на таксі, так і перабылі з Іванам Антонавічам палову дня. Незаўважна бралася на ўсё лепшую пагоду, і ішла размова, якая, спадзяюся, застанецца ў памяці.
У газетах новая хваля паведамленняў пра Салжаніцына, Сахарава.
Николай Крючков у «ЛР», 10.УШ.73 («Жить на своей улице»): «Помню, еще в тридцатые годы мне рассказывали, как Михаил Александрович Шолохов получил от очень авторитетного лица пожелание: «Жаль, что ваш Григорий Мелехов так и не пришел окончательно к нам, в Красную Армию». Шолохов подумал-подумал и ответил: «Посылал Мелехова в Красную Армию. Не идет».
Расул Гамзатов. «Мой возраст»:
Не все из смертных старятся, поверьте.
Коль человек поэт, то у него
Меж датами рождения и смерти
Нет, кроме молодости, ничего.
30. VIII.
У газетах зноў новая хваля паведамленняў пра Салжаніцына і Сахарава.
Засмыленне сіл успрыняцця.
Письмо членов Академии наук СССР:
«...А. Д. Сахаров фактически стал орудием враждебной пропаганды против Сов. Союза и других социалистических стран».
31.VIII..
«Известия» — «На судебном процессе в Москве»: «На процессе в Московском городском суде, где слушается дело по обвинению П. И. Якира и В. А. Красина, закончился допрос подсудимых и продолжаются показания свидетелей.
...Выступивший на процессе в качестве свидетеля видный психиатр действ, член Ак. медиц. наук СССР А. В. Снежневский заявил, что за пятьдесят лет работы в сов. здравоохранении он не знает случая, когда бы здоровый человек попал в психиатрическую больницу».
А я знаю.
Вадим Кожевников. «Кому вы служите?»:
«...Сахаров и Солженицын взяли на себя право указывать другим, какой должна быть политическая система.
За всем этим я вижу истощение научной и творческой силы, геростратовское желание сжечь священное чувство Родины, стяжать себе зловонную славу. Иначе — зачем все это?» А я этого не вижу.
Пімен Панчанка:
Абагачальныя фабрыкі
Патрэбны не толькі рудзе.
Абагачальныя фарбы
Патрэбны мастацкай нудзе.
Самі сябе падправім,
Каб кожны быў свецел і дуж.
Тады заваюем права
На ўзбагачэнне душ.
10.ІX.
Былі ў Кудраўцоў на наваселлі... Быў Анатоль вельмі нейкі свойскі, прыгожы гэтай свойскасцю.
ІЗ.ІХ.
Сальвадор Альендэ, прэзідэнт Чылі, забіты. Уладу забрала хунта. А перад гэтым за дзень-два паказвалі чылійскіх дзяцей, што прыехалі вучыцца ў Маскву.
21.IX.
Бескватэр’ем можна знявечыць.
Жыву жахліва ва ўсіх адносінах. Штосьці істотнае з дня ў дзень растрачваецца, быццам мозг аддзяліўся ад сэрца. Пад ногі бяжыць жыццёвая плынь, аглядаешся па баках, здаецца, усе вяслуюць; нібыта і сам трымаеш вясло, але гэта толькі бачнасць. Наўкол ледзь не ўсе скубуць — хто якія — выгады.
М. Луконин:
Безумная затея нами движет:
Чтоб каждую строку прожить собой
И самому еще при этом выжить.
25.ІX.
Сёння ў газетах паведамленне аб смерці Пабла Нэруды.
Умирал я со всеми, кто умер.
Поэтому я и выжил,
Упорный в летописанье,
В своей нерушимой надежде.
Смертный среди смертных,
Я уверенно предрекаю:
Несмотря ни на что,
несмотря
На представление света —
Человек
бесконечен!
Быў справаздачны сход. Мяне вылучалі на гал. рэдактара, і дырэктар інстытута сказаў: «Трэба каго больш саліднага». Хоць дужа не хацеў я — калі тут быць рэдактарам, але ж нешта кальнула: дажыў да 34-х гадоў, а ўсё несалідны, нават для насценгазеты. ... Паміж прымітыўчыкамі Франсуазы Саган («Немного солнца в холодной воде») сентэнцыі мярзотнікаў: «Когда чувствуешь себя умным, предателем себя не чувствуешь»; «Любовь к людям делает человека благородным, а любовь к деньгам — богатым».
27.ІX.
На пахаванні Пабла Нэруды спявалі «Інтэрнацыянал».
11.Х.
Было (і яшчэ не зусім скончылася) вялікае хараство восені, і яно яшчэ ўчора шапацела мне сухім і свежым барвовым лісцем у прыазёрным парку; у нейкім загусцелым празрыста-блакітным паветры была рядасная самота, міма бегалі (фіззаняткі) чародкі школьнікаў, і гэтае «міма-міма» мела сімвалічную значнасць, душа ўзнімалася ад кнігі пра Блока да верхавінаў дрэў, і хацелася самому пабегчы міма, каб згубіць, згубіцца, растрэсці стому даросласці і кніжнасці ў самых простых і наіўных радасцях «звычайнага» існавання.
Сімпозіум перакладчыкаў з беларускай. 3 дакладамі — Арочка і Андраюк. Як хлопцы налаўчыліся гаварыць — разумна, адукавана, свабодна.
12. Х.
Я звярнуў увагу, што ў вершах, прысвечаных Чылі, шаноўныя нашы паэты (нават Куляшоў) дужа пераацэньваюць магчымасці паэзіі — гэта асабліва відно перад рэальнасцю фактаў. На сённяшні дзень паэзія не можа спыніць арыштаў, забойстваў і г. д. Такое — не першы раз. Сёння ў «Звяздзе» Бураўкін:
