Памёр дыктатар Франка.
З.12.
Таптанне і рыўкі. У дзяцінстве, помню, разважаў: калі нехта хутчэй за ўсіх прабягае сто метраў, то ён увесь час павінен усіх апярэджваць. Перагнаў — пачакаў, зноў перагнаў.
Сам бегаю так, толькі даганяючы. Пратапчуся — рывок. Цяпер — бяздзейнасць...
Евангелие от Иоанна: «Совершенная любовь изгоняет страх».
«Двойственность в человеке возможа, — говорил Лесков, — но глубочайшая суть его все-таки там, где его лучшие симпатии».
У Партугаліі — цяжкія дні, пагроза перавароту, выгнанне левых.
22.12.
Званок Пташнікава: тайным галасаваннем яму («Найдорф») і мне (рэцэнзія на «З’яўленне» Вярцінскага) прысудзілі гадавыя прэміі «Полымя».
Учора ў нас — Т., каралішчанскі стораж і бібліятэкар, больш за паўдня, чытае і піша, і прагне большага («Я пишу и дневник, но хочется всем сказать»), але — пры веданні, шчырай і высокай цікавасці да літаратуры — налёт інфантыльнасці і дылетантызму. Расказаў, што Лынькоў аднойчы запрасіў на Новы год. Натуральна, Т. адразу саромеўся. Прыйшоў ужо ў пачатку першай. А яго чакалі і не пачыналі. Выдатны штрых.
У прыродзе — всцер і рух, трэба і сабе не дазваляць застою.
«Зорны спеў» Ул. Калесніка — радаснае і нязвыклае чытаине, хоць я ўжо ведаў і добра помніў многія староні. Вельмі па-свойму, шырокія абсягі зместу, разнастайна па форме, нечакана ў йадыходзе і стылістыцы, псіхалагічна пранікнёна (наўрад-ці можна ўжо іначай уявіць постаць Засіма), Як гэта плённа чытаецца. I лад развагі, і характар мыслення, і тон размовы — усё такое немітуслівае, годнае, істотнае.
28.12.
Некалькі ручаёў жыцця. П. жыве надзеяй ма кватэру (і яна патрэбна яму) — зносяць іхні дашчанок. Хлапатаў за партызанку Соф’ю Паўлаўну Таргонскую — з дарослым сынам і хворым мужам на агульнай кухні. /(плюс яшчэ чатыры сям’і).
Самае галоўнае: кітайцы адпусцілі экіпаж нашага верталёта, што прабыў у іх ад сакавіка 1974 г.
1976
4.1.
Помню, як у 1950-м мне здавалася, што 50-ты год — незвычайная гістарычная вышыня. Цяпер газеты пішуць, што 3-я чвэрць стагоддзя пражыта намі без войнаў.
Важныя думкі пра артыкул у часопіснай чарзе, потым — працяг з томікам Буніна ў руках, далей — кінафільм «Человек, которого я люблю...».
Пісьмы Г. з іх складанасцю, так шмат нязнойдзенасці, хістанняў ад веры ў сваю сілу да .адчування бездапаможнай бесталеннасці, заблытанасць лёсу ў руска-польска-літоўскім (ні там, ні там).
...Яшчэ ўчора ўсё так выразна адчуваў і лёгка думаў, а сёння ўжо ў галаве закарэласць, нерухомы стаўбун.
Чытанне Жукоўскага — ніякай архаікі. Шчыміць. I шчымленне — неад’емная частка пражытага.
Гукавыя заканамернасці пры аналізе трэба ўлічваць, толькі вельмі тонка, яны — як атмасферны ціск для чалавечага ўспрыняцця.
Зорны час Ч. — фігуруе ўсюды, асабліва ў лімаўскай падачы. 3 узнятай галавой.
Віншаванне ад Алы Сямёнавай, маёй рэдактаркі.
5.1.
Мароз, зімніца. Учора ў сектар прыйшла паэтэса Аўгіння Кавалюк. На яе амаль 10 гадоў назад напісаў я рэцэнзію ў «ЛіМе». Цяпер — знаёмства, з кампліментамі, лёгкая збянтэжанасць. Рыжскі бальзам, цукеркі.
Аднойчы сустрэў Рыгора Саламонавіча: — Што новага, Бечык? — Нічога. — Капусту даюць, дэфіцыт.
8.1.
Учора са Шпакоўскім дуэтам — лекцыю настаўнікам Савецкага раёна.
Прасіў К., каб напісаў рэцэнзію на яго першую кніж-
ку. Было няёмка адмаўляцца, і не было магчымасці напісаць. Але ўзяўся Р.
9.1.
10 год з дня смерці-гібелі Ігара Хадановіча. Тады было холадна.
П-. далі кватэру.
Кожнае лішняе слова — бруд. Я ўвесь у брудзе. Маўчаць.
Жуковский: «Всякая манерность есть, я полагаю, ошибка».
15.1.
Стойкі мароз, можна было б добра свяжэць на гэтым холадзе. Але ж усё не тое: дома... Нікуды не збегчы і ніяк душы не адвесці. Заўсёдны довад: так жывуць усе.
Жукоўскі: «Женитьба есть товарищество для совершенства».
Яго ж юнацкі запіс: «Научиться обращать зависть в соревнование или искреннее и приятное удивление». «Каждый день — доброму делу, мысли или чувству».
Яшчэ з Жукоўскага (пісьмо А. Зонтаг):
«Жизнь моя была вообще так одинакова, так сама на себя похожа и так однообразна, что я еще не покидал молодости, а вот уже надобно сказать решительно «прости» этой молодости и быть стариком, не будучи старым» (20 февраля 1833).
«Для сердца прошедшее вечно».
21.1.
Новыя снягі без марозу. Свежа, толькі патрэбны лыжы і прастор. На карнізе акадэмічнага акна — гурба снегу.
Начны сон — мара аб нейкім шырокім і важным каханні.
Дзіцячая кніжачка Міколы Гіля «На лясной вуліцы» — удача. Толькі ў мове хочацца дзе-нідзе зняць сляды «даросласці».
22.1.
Выказванне алімпійскага чэмпіёна, яхтсмена Машина: калі ён ідзе на яхце, то бачыць вецер.
Так і ў паэзіі — бачыць вецер жыцця. Крытык, які піша пра паэзію, таксама павінен бачыць яе вецер.
Прынята пастанова: выдаць поўны збор твораў Лынькова. Поўны? Хіба гэта сёння магчыма?
29.1.
Анкета «Молодого коммуниста» «Что читать». 1. Быкаў. «Яго батальён»; 2. Куляшоў. «Хамуціус». 3. Барадулін. «Свята пчалы».
Памёр з тыдзень назад Поль Робсан.
«Бурная речка существует, пока течет; смысл человеческой жизни в том, что она проходит».
4.2.
Учора ў Саюзе секцыя крытыкі разам з прозай, паэзіяй, драматургіяй.
М. — аб усім, у сваім ключы.
Клышка: «Практыка рэцэнзаванпя». Рэцэнзія барацьбяны жанр, сумленне літаратуры і г. д. Крытыкаваў рэцэнзіі ў «Беларусі» і асабліва «ЛіМ» (за апошнія 20 гадоў сама горш). Вельмі пашчапаў М. — непрафесійны, безаблічны, бяздумны. Прывёў прыклады і ў «Беларусь, і ў «ЛіМе».
3.3.
У СП — пра творчасць Міхася Тычыны.
У тым, што сёння тут абмяркоўваецца крытычная творчасць М. Т., няма выпадковасці. Гэта не той, стаўшы ўжо звычным выпадак, калі нехта трапляе ў крытыку і залічваецца ў крытыкі толькі таму, што, дзякуючы прыстойным адзнакам і больш актыўнаму, чым у іншых, жаданню трапіць у аспірантуру, становіцца спачатку аспірантам, а затым, зрабіўшы дысертацыю, набывае ўпэўненасць, што мае дастатковыя праявы, каб лічыць літаратурна-мастацкай крытыкай усе свае публікацыі, дзе выкладаюцца так-сяк свае і пазычаныя меркаванні пра літаратуру.
I хоць Міхась Тычына таксама быў аспірантам і стаў кандыдатам-навукоўцам, яго заручыла з літаратурай не дысертацыя, а прызванне.
Крытыка — занятак цяжкі, складаны, часта няўдзячны, прычым, як у кожнай важнай справе, чалавеку, які не шкадуе сябе, не спрытнюе, не прытвараецца, такому чалавеку жывецца не лёгка. Ведаючы і разумеючы гэта,мы з тым большай годнасцю гаворым: «Крытык — гэта гучыць горда».
Заключэнне: М. Т. — літаратар, крытык з немалым ужо творчым набыткам, з добрай падрыхтоўкай і харошай дапытнасцю, з тонкім разумением і адчуваннем мастацкага слова, крытык з добрай літаратурйай будучыняй.
(Яшчэ: I творчай індывідуальнасці, і агульнай заканамернасці літаратуры, і спроба прагнозу; раскрыта складанасць працэсу, складанасць творчасці, складанасць і справы крытыкі. Гнуткасць падыходу, імкненне пазбегнуць прыблізнасці, спрашчэнняў.)
9.3.
Кінафільм пра Ганну Мамонаву, маладую ўрачыху, якую фашысты расстралялі з двума дзецьмі. Хлопчык прасіў фашыстаў: «Глыбока нас не закопвайце, каб папка знайшоў».
Жанчына расказвае: — I яны іх разрыўнымі кулямі... I яны іх разрыўнымі кулямі. .
16.3.
Снег, густы і ліпучы. Млосна, марнуецца дзень. А раней было — у нядзелю, вельмі добрае сонечнае жыццё. За горадам — пушысты і белы снег, такое ззянне іскрынак, што злівалася з музыкаю лагернага рэпрадуктара. Усё было ў душы выразным і пэўным, а цяпер расплывістае.
17.3.
Ліст ад Антаніны Нілаўны Седаковай, якая да сёмага класа вучылася з Твардоўскім.
19.3.
Ліст Жэні Янішчыц — у Магілёў, у бальніцу, дзе яна з пераломам бядра. Адна і гаротніца.
Спірыдон Дражжын:
У народа взял я счастье
И безмерное страданье...
»
28.3.
Ліст ад Жэні Янішчыц: «...Ліст, што адшукаў мяне тут, як быццам прыляцеў з таго ўяўнага мною калісьці загорада. Таму гляджу на радкі, як на суцэльныя празрыстыя жылкі таго ліста».
У акне то святло, то захмар’е. Плыткі нядзельны рух людзей, гадзіннік пераменьвае адны лічбы на другія, а я — у свеце кніжным і творчым, пры спыненым часе, пры розных планах і як быццам — у пераднатхненні, але каб жа было галоўнае...
15.4.
Учора паспрачаўся з О. Аднабаковая шчырасць — як распрананне, ты голенькі, цябе крытычна разглядваюць і — не дай Бог — разглядваюць незычліўцы.
Не, шчырым быць трэба, але не перад кожным выварочвацца.
27.4.
У магазінах стала пуставата: не хапае мяса, каўбасы, іяек. Пайшлі анекдоты. Але ж, як падумаць, што ў іншых гарадах, то сорамна і так: ямо добра пры такім неўраджаі.
Аддаў у «Полымя» рэцэнзію на «Балады мужнасці і адвагі», узяўся напісаць пра Кудраўца.
28.4.
Быў у інстытуце В., які хутка выйдзе на абарону кандыдацкай. ён мне ганіў вершы К. Трымаецца паважна, усім умее нешта сказаць. Я ўспомніў, як калісьці студэнтам ён прынёс нам у «ЛіМ» вершы. Чыталі я і Гіль, прапаноўвалі пачакаць: надрукуем падборку. Але чакаць не захацеў, пайшоў у «Чырвонку».
