- Толькi не спадзявайцеся, што вы ўратуецеся, Ўiнстан, як бы канчаткова вы нам нi здалiся. Нiкому з тых, хто збiўся на аблудны шлях, не ўдаецца выжыць. I нават калi мы вырашым дазволiць вам дажыць да вашай натуральнай смерцi, усё роўна вы ад нас не схаваецеся. Тое, што адбываецца з вамi тут, - гэта назаўсёды. Зразумейце гэта адразу. Мы зламаем вас настолькi, што звароту назад ужо не будзе. З вамi адбудзецца тое, ад чаго вы нiколi не акрыяеце, нават калi пражывяцё яшчэ тысячу гадоў. Вы ўжо нiколi не будзеце здольныя адчуваць звычайныя чалавечыя пачуццi. Усё ў вас памрэ. Вы ўжо нiколi не будзеце здольныя кахаць, сябраваць, радавацца жыццю, смяяцца, цiкавiцца, быць смелым i сумленным. Вы будзеце пусткай. Мы выцiснем з вас усё i напоўнiм вас намi самiмi.
Ён спынiўся i даў знак чалавеку ў белым халаце. Ўiнстан адчуў, як нейкi цяжкi апарат падкацiлi ззаду да галавы. О'Браэн сеў побач з. ложкам, i яго твар быў цяпер на адным узроўнi з Ўiнстанавым.
- Тры тысячы, - сказаў ён праз галаву Ўiнстана чалавеку ў белым халаце.
Дзве мяккiя, трохi вiльготныя падушачкi прыцiснулiся да Ўiнстанавых скроняў. Ён спалохаўся. Зараз зноў з'явiцца боль, нейкi новы, невядомы боль. О'Браэн супакойлiва, амаль добразычлiва паклаў сваю руку на Ўiнстанаву.
- Гэтым разам балець не будзе, - сказаў ён. - Глядзiце ўважлiва на мяне.
У гэты момант адбыўся спусташальны выбух цi нешта падобнае да выбуху, хоць i не было ясна, цi пачуўся пры гэтым нейкi гук. Прынамсi, без нiякага сумнення, асляпляльна блiснула святло. Ўiнстану нiчога не балела, але ён быў цалкам зняможаны. I хоць ён ужо i так ляжаў на спiне, калi гэта адбылося, у яго было дзiўнае пачуццё, што яго збiлi з ног. Яго звалiў нейкi жахлiвы бязбольны ўдар. I яшчэ нешта адбылося ў яго галаве. Калi да яго вярнуўся зрок, ён прыгадаў, хто ён такi i дзе ён, ён пазнаў твар, што быў перад iм; але недзе зеўрала пустка, быццам яму выразалi частку мозга.
- Гэта ненадоўга, - сказаў О'Браэн. - Глядзiце мне ў вочы. З якой краiнай ваюе Акiянiя?
Ўiнстан падумаў. Ён ведаў, што такое Акiянiя i што сам ён - грамадзянiн Акiянii. Ён памятаў таксама пра Эўразiю i Ўсходазiю. Але хто з кiм цяпер ваяваў, ён не ведаў. Па праўдзе кажучы, ён i не заўважаў, што iдзе нейкая вайна.
- Я не памятаю.
- Акiянiя ваюе з Усходазiяй. Цяпер вы памятаеце?
- Так.
- Акiянiя заўсёды ваявала з Усходазiяй. Ад пачатку вашага жыцця, ад пачатку iснавання Партыi, ад пачатку гiсторыi гэтая вайна цягнулася няспынна, i гэта была заўсёды тая самая вайна. Памятаеце?
- Так.
- Адзiнаццаць гадоў таму вы прыдумалi легенду пра трох людзей, асуджаных на смерць за здраду. Вы сцвярджалi, што бачылi кавалак паперы, якi нiбыта сведчыў, што яны невiнаватыя. Такога кавалка паперы не iснавала. Вы прыдумалi яго, а пасля самi ва ўсё паверылi. Цяпер вы памятаеце той самы момант, калi вы ўпершыню гэта ўсё прыдумалi. Памятаеце?
- Так.
- Толькi што я паказаў вам пальцы на руцэ. Вы бачылi пяць пальцаў. Памятаеце?
- Так.
О'Браэн падняў левую руку, схаваў вялiкi палец i выставiў астатнiя.
- Тут пяць пальцаў. Бачыце пяць пальцаў?
- Так.
I ён сапраўды бачыў iх нейкi няўлоўны момант, пакуль вобразы ў яго свядомасцi не змянiлiся на iншыя. Ён бачыў пяць пальцаў, i гэта была не памылка. Пасля зноў усё навокал сталася нармальным, i тады стары страх, нянавiсць i замяшанне зноў вярнулiся да яго. Але да гэтага быў момант - ён не ведаў, колькi ён цягнуўся, можа, паўхвiлiны, - прамянiстай яснасцi, калi кожнае новае слова О'Браэна запаўняла пустку ў свядомасцi i рабiлася абсалютнай iсцiнай, калi двойчы два магло з лёгкасцю раўняцца i тром, i пяцi, калi гэта неабходна. Гэтае адчуванне знiкла яшчэ перад тым, як О'Браэн апусцiў руку; i хоць ён не мог вярнуць яго, ён мог пра яго памятаць, як нехта памятае пра нейкi цiкавы выпадак з далёкага перыяду свайго жыцця, калi ён i сапраўды быў зусiм iншым.
- Цяпер вы бачыце, - сказаў О'Браэн, - што, ва ўсялякiм разе, гэта магчыма.
- Так, - адказаў Ўiнстан.
О'Браэн устаў задаволены. Злева за яго спiнай Ўiнстан убачыў, як чалавек у белым халаце абламаў ампулу i набраў яе змесцiва ў шпрыц. О'Браэн павярнуўся да Ўiнстана i ўсмiхнуўся. I амаль як некалi, ён паправiў акуляры на носе.
- Памятаеце, як аднойчы вы напiсалi ў вашым дзённiку, - сказаў ён, - што не iстотна, сябар я вам або вораг, бо я чалавек, якi, прынамсi, вас разумее i з якiм можна пагаварыць? Вы мелi рацыю. Я люблю гаварыць з вамi. Ваш розум мяне цiкавiць. Ён падобны да майго розуму, з той толькi рознiцай, што ваш нездаровы. Перш чым скончыцца сеанс, вы можаце задаць мне некалькi пытанняў, калi хочаце.
- Любыя пытаннi?
- Любыя, - ён убачыў, што Ўiнстан глядзiць на шкалу. - Прыбор выключаны. Ваша першае пытанне?
- Што вы зрабiлi з Джулiяй?
О'Браэн зноў усмiхнуўся.
- Яна здрадзiла вам, Ўiнстан. Адразу, не чакаючы. Я рэдка бачыў, каб нехта пераходзiў на наш бок так хутка. Вы наўрад цi пазналi б яе, калi б пабачылi. Уся яе бунтоўнасць, уся хiтрасць i безразважнасць, уся непрыстойнасць - усё было ўмомант выпалена з яе. Гэта было дасканалае наверненне, хрэстаматыйны выпадак.
- Вы катавалi яе?
О'Браэн не адказаў.
- Наступнае пытанне, - сказаў ён.
- Цi iснуе Вялiкi Брат?
- Вядома ж, ён iснуе. Партыя iснуе, Вялiкi Брат - увасабленне Партыi.
- Цi iснуе ён гэтаксама, як iсную я?
- Вы не iснуеце, - адказаў О'Браэн.
I зноў яго агарнула пачуццё бездапаможнасцi. Ён ведаў або мог сабе ўявiць усе аргументы, што даводзiлi яго няiснасць, але яны былi бяссэнсiцай, гульнёй слоў. Цi не змяшчала ў сабе сцверджанне "Вы не iснуеце" лагiчнай абсурднасцi? Але што было пра гэта гаварыць. Яго мозг сцiснуўся ад адной думкi пра тыя неаспрэчныя, вар'яцкiя аргументы, якiмi О'Браэн раздушыць яго.
- Я думаю, што я iсную, - стомлена сказаў ён. - Я ўпэўнены ў сваёй сапраўднасцi. Я нарадзiўся, i я памру. У мяне ёсць рукi i ногi. Я займаю пэўнае месца ў прасторы. Нiводнае iншае цвёрдае цела не можа адначасова займаць тое самае месца. Цi iснуе Вялiкi Брат у гэтым сэнсе?
- Усё гэта не так важна. Ён iснуе.
- Цi можа Вялiкi Брат калi-небудзь памерцi?
- Вядома ж, не. Як жа ён можа памерцi? Наступнае пытанне.
- Цi iснуе Братэрства?
- Пра гэта, Ўiнстан, вы не даведаецеся нiколi. Калi, скончыўшы з вамi працаваць, мы вырашым вас вызвалiць i калi вы дажывяцё да дзевяноста гадоў, вы ўсё роўна нiколi не будзеце ведаць адказу на гэтае пытанне. Пакуль вы жывы, гэта застанецца ў вашай свядомасцi неразгаданай загадкай.
Ўiнстан ляжаў моўчкi. Яго дыханне пачасцiлася. Ён усё яшчэ не мог задаць пытанне, якое першае прыйшло яму ў галаву. Ён мусiў спытацца, але язык адмаўляўся вымавiць гэтае пытанне. Твар О'Браэна засвяцiўся задавальненнем. Здавалася, што нават яго акуляры iранiчна блiснулi. "Ён ведае, - раптам падумаў Ўiнстан, - ён ведае, пра што я збiраюся запытацца!" Пры гэтай думцы словы самi вырвалiся ў яго з вуснаў:
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
