24. 9.
У «КП» цытуюцца радкі з выдадзенай у Мурманску касеты «Хибины»:
Здравствуй, брат мой во хмелю,
Без действительных и мнимых!
Я за то тебя люблю,
Что не муж и не любимый...
(Р. Маркова)
Брыда.
Инна Кашежева. «Не уходите в сытость, люди...» («Октябрь», 1984, № 4, с. 61):
Не будет музыки без лютни,
Без боли в сердце мертв поэт.
Не уходите в сытость, люди,
Назад пути оттуда нет.
«Мир стареет с нами, но быстрее нас... И никуда не деться от преждевременных потерь, кому-то на роду написано уйти до срока».
Гёте считал смерть самым красивым символом из придуманных людьми.
У «Роздуме ля параднай брамы» Ведзьмака Лысагорскага:
О, колькі лезла іх, бывала,
У наш мастацкі агарод!
I вельмі часта шанцавала
Лаўцам чыноў і ўзнагарод,
У сцепах гэтай установы (філармоніі)
Саміх сябе не пазнаём.
Тут нават слова роднай мовы
Не адшукаем днём з агнём.
Пра кнігу Айры Уолферта «Банда Тэккера» Д. Заслаўскі піша: «Следует вообще отметить как существенный недостаток романа чрезмерную склонность его автора к психологическим экспериментам и изысканиям, в том числе и в области подсознательного, которые мешают правильному восприятию изображаемых Уолфертом явлений и снижают художественное достоинство произведения».
Наадварот. Імкненне да псіхалагізму ўзмацняе твор.
Чингиз Айтматов. «Земля и птица вдохновения». «Правда». 18.9.84.
«Такова всякий раз многообъемлющая и многосложная суть подлинно великого мастера: он говорит о камне, а сказано о горе, он говорит о хуторе, а сказано о планете, он говорит об одном дне, а сказано о целой эпохе».
Янка Брыль:
«Момант чалавечай блізкасці, глыток высокай радасці жыцця».
«Крытык павінен быць другам».
«Два найвышэйшыя званні — пісьменнік і чалавек. Адно мне вельмі хочацца набыць, другое — яшчэ больш — не страціць».
Академик Д. С. Лихачев. «Лики слова» («ЛГ», 25.1.84):
«А если обратиться непосредственно к произведениям древнерусской литературы, мы обнаружим в ней такие черты, как глубокая эмоциональная и интеллектуальная насыщенность, истовая убежденность, стрем-ление в сжатой форме ответить на коренные вопросы бытия, утвердить добро и справедливость. Эти черты перешли потом в творчество великих русских писателей XIX века — Толстого и Достоевского, они продолжаются и в советской литературе, вплоть до наших дней».
«Для меня интеллигентность — это повышенная восприимчивость к культуре, искусству, деликатность в отношении других людей, принципиальность. И еще: интернационализм. Я убежден, что национальное в его лучших проявлениях сохранится всегда. Но это не исключает подлинного интернационализма, который заключается в отсутствии национальной спеси. Кстати, я должен напомнить, что «интеллигенция» — русское слово! Корень — заимствованный, он есть почти во всех европейских языках, но в нынешнем своем значении — социальном, нравственном — слово и понятие «интеллигенция» родилось на нашей земле. А теперь, обогащенное новым смыслом, пришло в европейские, и не только европейские, языки».
«...Мы убеждены, что лицеприятие, так называемые отношения и тому подобные чуждые литературные примеси довели нашу критику до поразительной бесцветности и сделали ее ни в каком случае не полезной и, вероятно, очень скучной для читателей».
Пімен Панчанка:
Век прайшоў,
А дзень яшчэ ўсё цягнецца,
У наступны век
Зары вячэрні сцяг нясе.
Кожны дзень упарта я шукаю
Будучыню,
Ды яна ўцякае.
Будучыня,
Пра цябе усе мы
Друкавалі вершы і паэмы,
Мы цябе гукалі:
«Залатая!»
Зрэдку ты прыходзіла...
Не тая.
МЛЫНЫ
Млыны за вайну анямелі,
Бо вельмі быў горкі намол.
Журыўся над жорнамі Мележ,
Ды Мележ памёр....
А час наш ідзе грозным ходам,
Усюды грымяць перуны.
Звяліся зусім донкіхоты,
Як здані, знікаюць млыны.
Павел Нилин. «О товарищах, о литературе» («ЛР», 25.5.84):
«Разделяю и, в общем, могу рекомендовать следующие правила:
— будьте влюблены,
— пишите постоянно,
— не ленитесь смотреть кругом и деятельно — по крайней мере в молодости — участвуйте в жизни,
— общайтесь с хорошими писателями — важно убедиться, что достижения, даже при больших способностях, требуют усилий,
— не теряйте времени,
— читайте,
— не ставьте себе задачей рассказать именно о себе...
— не избегайте развлечений,
— молчите: на разговоры расходуется творческий дух».
Алесь Камароўскі («Маладосць, 1975, № 4, с. 50):
У мармуры, метале
Бацькі з вайны прыйшлі
Ваенныя медалі
Унукам прышпіліць.
Забітых, пакараных
Калекам і жывым
Перадаліся раны,
Пакут і болю швы.
Як трэба — кожны пойдзе
I ворага саб’е:
У кожным спее подзвіг I вера у сябе.
Якая лухта і недарэчнасць!
Ю. Фучик. Из Баутцена, тюрьмы для подследственных в Берлине:
«Вы, кажется, думаете, что человек, которого ждет смертный приговор, все время думает об этом и терзается. Это ошибка. С возможностью смерти я считался с самого начала... Но, по-моему, вы никогда не видели, чтобы я падал духом. Я вообще не думаю обо всем этом. Смерть всегда тяжела только для живых, для тех, кто остается».
Паводле слоў Гётэ, каб лепш спасцігнуць сэнс тво ра, мала ведаць яго змест, трэба прасачыць, як ён ствараўся.
2.10.
Бялінскі. ПСС, т. 6, с. 485:
«Ні адзіп паэт не можа быць вялікім ад самога сябе і праз самога сябе, ні праз свае ўласныя пакуты, ні праз сваё ўласнае шчасце: усякі вялікі паэт таму і вялікі, што карэнні яго пакут і шчасця глыбока ўраслі ў глебу грамадскасці і гісторыі, што ён, такім чынам, ёсць орган і прадстаўнік грамадства, часу, чалавецтва».
Юсцінас Марцінкявічус. «Дзённік, што не мае датаў» (Пераклаў А. Разанаў):
«Адбываецца спрадвечная барацьба паміж чалавекам і рэчамі. Перамір’я тут няма. Нават пераможаныя, рэчы не столькі служаць, колькі валодаюць чалавекам. Яны нібыта вымазаны надзвычай ліпкім клеем, і мы не можам адарваць іх ад сваіх рук. Часам — і сэрца.
Рэчы — крышталі чалавечага розуму, ягонай дзейнасці, ягонай працы. Яны досыць лёгка запалоньваюць чалавека, бо ў іх ужо «ёсць» чалавек».
«Скажы, як ты глядзіш на крытыку, і я скажу, які ты пісьменнік».
«Паэт без уздыху — не паэт».
23.10.
П. Панчанка:
Я гляджу на ўсё, з высокай меркай
Той вайны.
I гэтак буду жыць.
I адно на сэрцы турбаванне,
Каб гарачай ядзернай пургой
Не змяло зязюлі кукавание
I жыццё дзяцей зямлі маёй.
Толькі ў партызанскіх атрадах Беларусі змагаліся 25 тысяч байцоў дапрызыўнага ўзросту, з іх 5 тыс. піянераў.
Што табе трэба, чалавек? Чаму нельга людзям пагадзіцца, зразумець, не лічыць чужую ўдачу сваёй няўдачай?
Гудзе вецер, гоніць трывогу, кружыць лісце, наганяе смутак: мама, жыві доўга!
28.10.
...Учора ў лесе — ціхім, грыбным. Выйшаў прама на ласіху. Сухая бярозавая паляна. Стаім, гледзімо адзін на аднаго. Чуйна дрыжэлі яе ногі, але пагляд быў спакойны. Я паціху стаў адыходзіць.
На стале — цукеркі, яблыкі, вінаград. Бяры — не хачу. Усё, пра. што ў дзяцінстве і не снілася. Не было, і не ўяўлялася, што можа быць. Калі мама стала купляць цукеркі — адны падушачкі, нават карамель у абгортцы была б казкаю — я вёў нястомпыя пошукі. I энаходзіў, дзе б ні хавалі. Пачынаў цягаць па адной, а ўсё хацелася, хацелася. Аднойчы знайшоў нават у нейкай дзежцы, дзе паводле любой логікі іх не павінна было быць. Але быў нюх на антылогіку.
Яшчэ цукеркі: Талька. У нас «сярэбраная» капілка— ад дзеда, прыгожая бочка. Адтуль стаў цягаць серабро і медзь — на цукеркі. На сто грамаў падушачак. А прадавала іх у буфеце Ліда, пляменніца Серафімы Аляксееўны. У буфеце, здаецца, толькі і былі кансервы і падушачкі. (Буфет на станцыі.) Яна і далажыла дома пра мае візіты. Следства было нядоўгае.
Сёння я ўпершыню стаў айчымам, а да гэтага быў папай. Сяргей запаўняў анкету прызыўніка, а ў ёй юрыдычная мова, а не хатняя. Шмат гадоў ён нічога не ведаў, а дазнаўся спакойна.
Дазволілі вярнуцца ў СССР і аднавілі савецкае грамадзянства Алілуевай і яе дачцэ.
Паведамленне аб пазбаўленні воінскага звання генерала арміі былога міністра ўнутраных спраў СССР Шчолакава (чаму з такім спазненнем).
Перамога Рэйгана на выбарах. Забойства Індзіры Гандзі.
...Дэльфін ніколі не спіць: калі адна палавіна яго мозгу адпачывае, то другая ў гэты час «бодрствует», і наадварот!
18. 11.
Радкі Яўгена Замерфельда:
Як нражыць, каб гады-хвалі
Не злізалі, не змялі
Хоць маленькі ў дальняй далі
След-слядочак на зямлі.
Сапраўды.
Мая Львовіч (пер. Н. Мацяш):
Паэце, дзякую за верш.
Ен твой, у ім звініш ты увесь.
Ды ў ім — і ды ён — і мой.
Здаецца нават: быць ён мог
Тым вершам, што калісьці мне
Прымроіўся, прычуўся ў сне
I воблачкам растаў і знік.
Сустрэлася з тваім як з ім.
