Ці задумваліся яны пра наступствы?
Магчыма, кагосьці і раздзіралі сумневы, але толькі не Казанцава. Спаў ён спакойна. Да таго часу, пакуль выпраменьвальнік не выйшаў з-пад кантролю...
— Пракляты чалавечы фактар! — Казанцаў быў гатовы разарваць Медзельца і Судзерава голымі рукамі. І тое, што іх абодвух накрыла выпраменьваннем, не прыносіла радасці. Дацэнт павінен быў толькі пераканацца ў тым, што ўстаноўка можа працаваць. Даследаванні планавалася пачаць пазней — з прыбыццём новай каманды навукоўцаў.
Застрэліцца?
Уся істота прафесара паўставала пры думцы аб смерці. Хай паміраюць іншыя!
IX
У левым крыле загрукаталі стрэлы. Мяркуючы па ўсім, хтосьці ўсё ж дабраўся да зброі...
Усе тыя, каму пашчасціла захаваць розум, беглі з «Полюса недаступнасці» з наіўнай надзеяй вырвацца. Адкуль ім было ведаць, што радыус дзеяння артэфакта — паўсотні кіламетраў?
— А калі б і ведалі?
Вадзіць усюдыходы ўмелі адзінкі. І гэтыя адзінкі нікога не хацелі браць з сабой — кожны ратаваў толькі ўласную скуру...
Усюдыход урэзаўся ў скалу за дваццаць кіламетраў ад станцыі. Крыві было столькі, што яна заліла ўсю кабіну.
Ванітавыя спазмы сагнулі Казанцава напалову. Пусты страўнік выплюхнуў толькі жоўць — у галаве вадзіцеля зеўрала вялізная дзірка. Чалавек ляжаў тварам на рулі, падагнуўшы пад сябе нагу. На падлозе пакрываўся інеем пісталет...
Ланцужок слядоў заканчваўся напаўапранутым трупам. Паніка аказалася настолькі моцнай, што лейтэнант унутраных войск выскачыў на мароз у чым быў. Ні зброі, ні вады...
Нябожчыкі прыходзілі кожную ноч. І кожную ноч на працягу некалькіх гадоў Казанцаў прачынаўся ад уласнага крыку. Лекарам давялося прыкласці нямала намаганняў для таго, каб разагнаць цені.
Стралялі кароткімі чэргамі...
А цені чакалі, каб вярнуцца. Лекі толькі загналі іх у падсвядомасць.
Стрэлы ўсё бліжэй...
Свядомасць паплыла.
Казанцаў апусціўся на падлогу ды так і застаўся сядзець, прываліўшыся спіной да шафы і гледзячы ў нікуды. У прафесара больш не засталося сіл для супраціву. Фарбы свету цямянелі, пакуль не засталіся толькі два колеры — шэры і чорны. Аднак і гэты шэры вось-вось павінен быў стаць чорным.
Стрэлы цяпер нагадвалі нягучныя воплескі — губляліся не толькі фарбы.
Казанцаў фізічна адчуваў дотык цемры...
Калі прафесар ужо занёс над прорвай нагу, прагрымеў блізкі і таму аглушальны стрэл. Дзверы адчыніліся. Хтосьці бесцырымонна падняў Казанцаву павекі.
— Паспеў!
На шыю прафесара надзелі нешта металічнае, а ў рот улілі шчодрую порцыю каньяку. Праз некалькі хвілін Казанцаў ачуняў.
— Аляксандр Мікалаевіч?
— Здзіўлены?.. Вочы вас не падманваюць. Я не звар’яцеў. Усё дзякуючы гэтай рэчы! — шыю электрыка ўпрыгожваў тоўсты ланцужок.
Казанцаў адразу зразумеў, што гэта не ўпрыгожванне.
— Адкуль?
— Няма нічога, што нельга было б купіць за грошы, Глеб Міхайлавіч! Пытанне ў цане! — на баку Судзерава ствалом уніз вісеў аўтамат, ад якога рэзка пахла спаленым порахам.
— На каго вы працуеце?.. На амерыканцаў?
— Чаму адразу на амерыканцаў? Ніяк не можаце пазбавіцца ад савецкіх комплексаў? ЗША — адпрацаваны матэрыял. Будучыня за Цянь Ся!
— Кітай... А калі я адмоўлюся працаваць?.. Вы ж выратавалі мне жыццё зусім не з альтруістычных памкненняў!
— Не адмовіцеся, Глеб Міхайлавіч! — усміхнуўся электрык. — Вы занадта моцна яго любіце. Як і грошы... Кітайскі ўрад прапануе вам у два разы больш, чым плацілі лаомаоцзы. Будзеце працаваць пад кіраўніцтвам Медзельца!
— Дацэнт даў згоду?
— Цяжка адмовіць, ведаючы, што твая каханая дзяўчына ў любы момант можа памерці ў страшных пакутах. У Трыяд багатая і ненармальным фантазія... Як толькі скончыцца бура, я выклікаю верталёт. Падводная лодка чакае нас ля ўзбярэжжа.
— Думаеце, ніхто нічога не даведаецца?
— Даведаюцца, вядома! Але нічога нельга ўжо будзе зрабіць... Прыходзіць наш час!
— Вы не падобны на кітайца.
— У душы я Хань!.. Хопіць размоў! Марш у кают-кампанію!.. Не хачу пакідаць Медзельца без нагляду.
— Не трэба было!
Судзераў і Казанцаў разам павярнулі галовы — дацэнт стаяў у дзвярах. У яго руцэ была заціснута граната.
Прафесар адскочыў, а электрык схапіўся за аўтамат.
Позна.
Медзелец вырваў загваздку яшчэ ў калідоры...
